Sedef Hastalığı (Psoriasis)

Sedef hastalığı, cilt hücrelerinin normale oranla daha hızlı çoğalmasına sebep olan otoimmün bir cilt bozukluğudur. Diğer adı psoriasis olan sedef hastalığı esnasında ciltte beyaz pullarla kaplı engebeli kırmızı lekeler gözle görülmeye başlar.

Sedef hastalığının kesin bir tedavisi yoktur ancak uygun yöntemlerle kontrol altına alınarak uzun süreli iyilik hali sağlanabilir.

Sedef hastalığı kronik bir otoimmün hastalıktır.  Sedef hastalarında bağışıklık sistemi, sağlıklı hücrelerin hızlıca yıkılıp yerine yeni hücrelerin oluşturulmasına sebep olan bir hata verir. Sedef hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir. Fakat elde veya yüzde görülen sedef rahatsızlığı bireyin sosyal izolasyonuna sebep olmaktadır. Bu nedenle sedef hastalarının psikolojisi düzenli olarak takip edilmeli ve kişinin stresinin azaltılması sağlanmalıdır.

Pullu lekeler cildin herhangi bir yerinde büyüyebilirler fakat çoğunlukla kafa derisinde, dirseklerde, dizlerde ve sırtta görülürler. Sedef hastalığı genellikle genetik yatkınlığa bağlı olarak meydana gelmektedir. Buna bağlı olarak aynı aile içerisindeki bireylerde sedef hastalığına saptanabilir.

Sedef hastalığı çocuklarda ve erişkinlerde görülebilmektedir. Çocuklarda sedef hastalığı, vücutta damlacık şeklinde görülürken, yetişkinlerde ise plak şeklinde ve stabil olarak ilerlemektedir. Sedef hastalığı yalnızca ciltte döküntü hastalığı olarak adlandırılmamalıdır. Sedef hastalarında tüm vücudu etkileyen ve döküntülere eşlik eden başka şikayetler de görülebilir.

Toplumda görülme yoğunluğu yüzde 1-3 arasında olan sedef hastalığı, alevlenme ve iyileşme dönemleriyle seyreder. Bu dönemlerin ne kadar süreceği vakalara göre değişkenlik gösterir.

Sedef hastalığının nedeni kesin olarak bilinmiyor ancak uzmanlar birçok faktörün bir araya gelerek kombinasyona neden olduğuna inanmaktadır. Normal ritimde cilt hücreleri 10 ila 30 günde bir değişir. Ancak sedef hastalarında yeni hücreler 3 ila 4 günde bir büyümektedir. Sık bir şekilde yenileri ile değiştirilen eski hücreler ciltte gümüş pul görüntüsüne sebep olur.

Sedef hastalığı aynı aile içindeki bireylerde görülebilir fakat bazen kuşak atlayabilir. Örneğin; bir dede ile torunu sedeften etkilenebilir ancak çocuğun annesi hastalıktan etkilenmeyebilir.

Sedef hastalığının neredeyse her türünün ortak tetikleyici unsurları bulunur. Bunlar; ciltte meydana gelen kesikler, sıyrıklar veya cerrahi müdahaleler, duygusal stres, strep enfeksiyonları, bipolar bozukluk için kullanılan lityum, sıtma ilaçları, beta-bloker gibi tansiyon ilaçları, hidroksiklorokin veya antimalaryal ilaçları, aşırı alkol tüketimi ve sigara kullanımı sedefi tetikler.

Mevsimlere ve hava durumuna göre sedefin görülme olasılığı değişmektedir. Hastalık özellikle kış dönemlerinde ve soğuk günlerde daha sık görülmektedir. Sıcak, güneşli ve nemli ortamlarda bulunmak hastalığın ortaya çıkması ihtimalini azaltabilir.

Bireyin sahip olduğu sedefe göre belirtileri de değişmektedir. Sedef çeşitleri;

Plak Tipi Psoriasis (Psoriasis Vulgaris)

En sık görülen sedef çeşidi plak tipi sedeftir. Bu tipte saç derileri, diz, dirsek ve kalça bölgesi sık tutulma gösteren bölgelerdir.  Oval veya yuvarlak, kızarık, üzerinde gümüş rengi kepekler olan kabarık plaklar şeklinde kendisini göstermektedir. Bu türün bir alt tipi daha bulunur. Bu alt tipte ise el içi ve ayak tabanında kızarıklıklar, kuruluk ve çatlamalar görülmektedir.

Guttat Psoriasis

Genellikle çocuklarda ve ergenlerde görülen bu sedef çeşidinde bir santimin altında kızarık ve kepekli döküntüler görülür. Boğaz enfeksiyonlarını takiben ortaya çıkar.

Eritrodermik Psoriasis

Bu sedef türünde vücudun %80’den fazlası kızarık ve kepekli bir görünüme sahiptir. Eritrodermik psoriasis ağır bir hastalık çeşididir ve bu durumdaki hastaların hemen hastaneye yatırılması gerekir.

Püstüler Psoriasis

Tüm vücutta yaygın biçimde içleri irin sıvısı ile dolu olan şeklidir. Bu çeşidin el ve ayak içlerinde de görülen yaygın türü mevcuttur.

Eklemlerin Sedef Hastalığı

Cilt lezyonları olan kişiler eklem rahatsızlığı yaşayabilir fakat bu tür sedef hastalığı tek başına yalnızca eklemleri etkileyebilir. En sık el ve ayak parmaklarının eklemleri etkilenir. Özellikle tırnak tutulumu olan hastalarda eklem tutulumu sık görülür.

Psoriasiste Tırnak Değişiklikleri

Tırnak değişiklikleri deri lezyonlarına eşlik etse dahi deri belirtileri olmadan tırnak tutulumu da görülebilmektedir. Tırnak yüzeyinde toplu iğne başı gibi çukurcuklar, tırnağın yatağından ayrılması, tırnakta kalınlaşma, tırnağın altında sarı yağlı leke gibi görünüm ya da tırnağın doğal görüntüsünün tümüyle bozulduğu durumlar olabilir.

Kesin bir tedavisi olmayan sedef hastalığı semptomları, uzun süreli sağlığı korumak için uygun yöntemlerle yönetilebilir. Sedef hastalığının tedavisi, sedef hastalığının tipine ve şiddetine bağlıdır. Öncelikle dermatoloğun uygulayacağı tedavi konusunda hastayla birlikte karar vermesi gerekir.

Sedef hastalığı tedavisinde topikal kremler, vücudun her yerine uygulanan iğneler, hastanın özel bir kabine yerleştirildiği ve kontrollü güneş ışığı ile tedavi edildiği fototerapi kullanılır.

Sedef hastalarının dikkat etmesi gerekenler;

• Alkol ve sigara kullanmamalılar.
• Beslenmelerine ve sağlıklarına dikkat etmeliler.
• Doktorunun verdiği ilaçlar dışında ilaç kullanmamalılar.
• Tansiyon, kolestrol, lipit, şeker gibi değerlerin sık sık takip edilmesi ve kalp kontrollerinin aksatılmaması sağlanmalıdır.
• Sedef hastalarının aileleri onlara karşı anlayış göstermeli ve tedavi sürecinde iş birliği sağlanmalıdır.