Kurdeşen (Ürtiker)

Kurdeşen (ürtiker), deride meydana gelen kabarık, kızarık ve sınırları belli olan kaşıntılı döküntülerdir. Kurdeşen olarak da bilinen bu rahatsızlığın tam olarak neden olduğu bilinmemektedir. Ancak Kurdeşene neden olabilecek bazı faktörlerden söz edilebilir.

Ürtiker, deride kısa sürede çıkıp kaybolabilen kızarıklardır. Halk arasında kurdeşen ya da kurdeşen dökmek adıyla bilinir. Ürtikerler aslında bir hastalık değil belirtidir.

Ürtikerlerin tek bir çeşidi yoktur. Vücudun herhangi bir yerinde döküntü, şişlik ya da her iki şekilde de olabilir. Ürtiker, eğer altı haftadan kısa sürerse “akut olağan ürtiker”, uzun sürerse de “kronik olağan ürtiker” diye adlandırılır.

Kurdeşen hastalığının nedenini ortaya koymak için üretilen bazı hipotezler vardır. Ancak bu rahatsızlığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte “akut” ve “kronik ürtikerler”e neden olabilecek faktörler şöyle sıralanabilir:

Akut:

• Virüs, bakteri ve bazı parazitlerin sebep olduğu bazı enfeksiyonlar.
• Özellikle antibiyotik kullanımı şeklinde olan ilaç alerjisi.
• Diş apsesi, sinüzit gibi akut bakteriyel enfeksiyonlar.
• Soğuk, sıcak, ter, basınç gibi fiziksel faktörler.
• Genellikle süt, yumurta, yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri gibi gıda alerjileri.
• Bazı aşılar.
• Arı veya sivrisinek sokmasındaki böcek zehirleri.

Kronik:

• Helicobacter pylori, bağırsak parazitleri gibi kronik enfeksiyonlar.
• Sistemik lupus eritematozus, vitiligo, tiroid, çölyak, gibi kronik otoimmün hastalıklar.

Kurdeşen olduğunda her hastada meydana gelebilecek bazı karakteristik belirtiler şunlardır;

• Deride şişlikler meydana gelir ve bu şişliklerin boyu küçük olabileceği gibi büyük de olabilir.
• Derinin kabarması sonucu kaşıntı ve yanma hissi ortaya çıkar.
• Gün içerisinde ortaya çıkıp kaybolan kabarıklıklar olduğu gibi bazı ürtikerler oldukça çok kaşıntıya neden olabilir.
• Kurdeşenler kızarık olabildiği gibi beyaz renkte de olabilir.
• Akut ürtikerler daha kısa sürerken kronik ürtikerler haftalarca sürebilir.
• Yorulma ve strese bağlı olarak kurdeşenlerin belirtisi şiddetlenebilir.
• Bazı egzersizler esnasında da ürtiker belirtileri meydana geldiği ya da arttığı gözlemlenmiştir.

Ürtiker çeşitleri, ürtikerin süresine göre sınıflandırıldığında akut ürtiker ve kronik ürtiker olmak üzere ikiye ayrılır:

Genellikle saatler ya da günler içinde geçen kısa süreli ürtikerlerdir. Bu ürtiker türü halk arasında kurdeşen ya da dabaz olarak bilinir. Ciltte kabarma ve kızarıklık olarak kendini gösterir.

Akut ürtikerler altı haftadan kısa sürelidir. Genellikle 24-48 saatte düzelir. Ama bazen de altı haftaya kadar uzadığı da görülür. Hatta birkaç gün sürüp tamamen geçtikten sonra bile yeniden ortaya çıkabilir.

Bahsedilen kızarıklıklara kaşıntı da eklenir. El, ayak bileği gibi çeşitli eklem yerlerinin yanı sıra dil, dudak ve göz etrafında da görülebilir. Bu şişliklerin bazıları kaşıntıya sebep olduğu gibi bazıları da acı ve yanma da yapar.

Kronik ürtiker altı haftadan uzun süren ürtikerlerin tanımı için kullanılan bir terimdir. Kronik ürtiker aylar ya da yıllar içinde de kendini gösterebilir. Uzun sürmesi nedeniyle hastayı çok rahatsız edebilir.

Bazı kronik ürtikerler uyku gibi günlük rutinleri bile engelleyebilir. Hasta çok kaşıntı ve yanma hissinden dolayı çoğu günlük aktivitesinde konsantrasyon problemi yaşar.

Kronik ürtikerin esas nedeni tam olarak bilinememektedir. Bir nedene bağlı olmakla birlikte kendiliğinden de olabilir. Altta yatan nedenleri arasında tiroid hastalığı, bazı maddelere ve gıdalara karşı duyarlılık ve bağışıklık sistemindeki rahatsızlıklar yer alabilir.

Kurdeşen hastalığına sebep olan tetikleyici faktörler arasında çeşitli besinlere karşı gelişen alerjik reaksiyonlar olabilir. Bu faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz;

• Özellikle fındık kabuklu deniz ürünleri gibi alerjenler
• Tiroid ve bazı romatizmal hastalıklar
• Arı sokması ve sivrisinek ısırması
• Bazı ilaçlar
• Güneşe maruz kalmak
• Stres gibi psikolojik sebepler
• Virüs, bakteri ya da parazitlerin sebep olduğu enfeksiyonlar
• Sıcak, soğuk gibi fiziksel faktörler
• Bazı aşılar
• Alkol kullanımı

Kurdeşen tedavisi yöntemlerinin başında hastalığa sebep olan tetikleyicilerden kaçınmak gerekir. Mesela hastanın yediği bir besin ürtikere sebep olduysa ilk etapta bu besini yemek listesinden çıkarmak lazımdır.

Ayrıca hastanın kullandığı bazı ilaçlar buna sebep olduysa o ilaç kesilir ve yerine muadilleri verilebilir. Kısaca kurdeşen tedavisi kapsamında hastalığa sebep olan faktör ne ise ilk olarak o saptanır ve ardından ona göre bir tedavi uygulanır.

Bu bağlamda kurdeşen tedavisi için etkili bir yöntem bulmak genellikle mümkündür. Fakat yukarıda bahsi geçen tedavi yöntemlerinin sonuç vermediği zamanlar da olur. İşte o zaman uzman doktorlar hastaya en uygun özelliğe sahip reçeteli ilaçlar verebilir.

Kurdeşen tedavisi için belirli bir kurdeşen ilacı ya da kurdeşen kremi yoktur.

Hastalığın boyutu ve hastanın özel durumuna göre uzman hekimler çeşitli içeriklere sahip ilaçlar tavsiye edebilirler. Bunlar arasında antihistaminik, anti enflamasyonlar, antidepresanlar, histamin blokerleri, monoklonal antikorlar ve bağışıklık sistemi baskılayan ilaçlar olabilir. Tabii bu ilaçların uzman hekim tarafından yazılması gerekir. Aksi takdirde hastanın bazı özel durumları (hamilelik, emzirme gibi) varsa yan etki yapabilir.

Hasta eğer kronik ürtiker ise kurdeşen tedavisi daha uzun bir zaman alabilir. Ürtiker kronikleşmişse hasta, günlük hayatında yaptığı rutinleri yapamaz hale gelebilir ya da çoğundan keyif alamaz.

Hastalığı eğer çok acılı ve ağrılı bir şekilde uzunca süre devam ederse uyku düzeni bile bozulabilir. İşte bu gibi durumların önüne geçmek şu gibi birkaç basit önlemle mümkün olabilir;

• Güneş kremi kullanmak.
• Vücudu çok sıkmayan esnek ve pamuklu kıyafetler giymek.
• Kurdeşen olması muhtemel olan bölgeyi hemen su ile yıkamak, içeriği temiz kaşıntı önleyen losyon ve kremlerle rahatlatmak.
• Kurdeşene sebep olduğu düşünülen tetikleyiciler ne ise ondan kaçınmak gerekir.

Kurdeşen tanısı dermatologlar tarafından hastanın fiziki olarak muayene edilmesi sırasında konulur. Hastalığın teşhis edilmesi ve neden kaynaklandığının bulunması adına uzman doktor hastaya sorular sorar.

Bu bağlamda hasta genel olarak kullandığı ilaçlardan yediği gıdalara kadar bir günlük rutinini özetler. Hastadan vücudunun neresinde ne kadar sürede ve ne gibi semptomların olduğu anlatması istenir.

Bunlara ek olarak böcek ısırması ya da arı sokması olup olmadığı sorulur. Kısaca kurdeşeni tetiklemesi muhtemel olan bütün olasılıklar soru şeklinde hastaya sorulur. Bu aşamadan sonra tipik olan kurdeşen döküntüleri ve hasta şikayetleri tanı konulurken esas alınır. Kurdeşende kesin tanı uzman doktorun birtakım testler isteyip sonucunu değerlendirmesiyle olur.

Kurdeşen hastalığı deride aniden meydana gelen genellikle kırmızı renkte, sınırları belirli kaşıntılı döküntülerdir. Söz konusu döküntülerin en önemli özelliği kızarması, kaşınması ve kendiliğinden yok olmasıdır.  Bu kızarıklar bazen vücudun belirli bir yerinde bazen de tüm vücutta görülebilir.

Kurdeşenler bulaşıcı bir hastalık değildir. Kendisini tetikleyen faktörlerin vücutta oluşturduğu bir belirtidir. Söz konusu faktörlerin tespiti durumunda hastalığın iyileşme ihtimali çok yüksektir.